Wat zijn bioplastics?

Steeds vaker duikt de term bioplastics op als alternatief voor conventioneel plastic. Maar wat zijn bioplastics precies? Zijn ze biologisch afbreekbaar, composteerbaar of recyclebaar? En wat zijn de voor- en nadelen voor producenten van verpakkingen?

In dit kennisbankartikel leggen we uit wat bioplastics zijn, welke soorten er bestaan en wat je als producent moet weten over de inzet van bioplastics in verpakkingen.

Wat zijn bioplastics?

De term bioplastics is een verzamelnaam voor verschillende soorten kunststoffen die afwijken van traditionele, fossiel gebaseerde plastics. Bioplastics kunnen:

• gemaakt zijn van hernieuwbare grondstoffen (biobased),
• biologisch afbreekbaar zijn,
• of allebei.

Let op: niet alle bioplastics zijn composteerbaar of afbreekbaar, en niet alle composteerbare plastics zijn biobased. Er bestaan ook olie-gebaseerde composteerbare plastics.

De verschillende soorten bioplastics

1. Composteerbare biobased plastics

Deze zijn gemaakt van natuurlijke grondstoffen én biologisch afbreekbaar in een industriële composteerinstallatie. Voorbeelden:

• PLA (polymelkzuur)
• PHA
• PBS

2. Niet-composteerbare biobased plastics

Deze plastics zijn gedeeltelijk gemaakt van natuurlijke grondstoffen, maar gedragen zich verder als regulier plastic. Voorbeelden:

• Bio-PE (biobased polyethyleen)
• Bio-PET
• Bio-PTT

3. Composteerbare plastics op fossiele basis

Dit zijn olie-gebaseerde plastics die wél biologisch afbreekbaar zijn. Voorbeelden:

• PBAT
• PCL
• PVA

Hier zie je een afvalzak die wij voor Pinkpop hebben geproduceerd die voor 97% uit natuurlijke materialen bestaat!

Wat is het verschil tussen biobased, biologisch afbreekbaar en composteerbaar?

• Biobased plastic is gemaakt van plantaardige grondstoffen zoals suikerriet of maïszetmeel. Het zegt niets over composteerbaarheid.
• Biologisch afbreekbaar plastic wordt afgebroken door micro-organismen, maar dat proces kan lang duren – vooral buiten industriële omstandigheden.
• Composteerbaar plastic moet binnen 12 weken volledig afbreken in een industriële composteerinstallatie bij hoge temperaturen (± 65°C).

Let op: Thuiscomposteren werkt niet voor de meeste bioplastics, ook al dragen ze een composteerbaar logo.

Hoe zit het met recycling van bioplastics?

De meeste bioplastics zijn niet geschikt voor reguliere recyclingstromen, zoals PE of PET. Sommige typen, zoals PLA, moeten apart worden ingezameld – maar daar zijn in Nederland nauwelijks faciliteiten voor.

Uitzondering: Bio-PET en Bio-PE zijn wél geschikt voor reguliere recycling omdat ze chemisch identiek zijn aan hun fossiele tegenhangers.

Composteren van bioplastics: praktijk vs. theorie

Hoewel sommige bioplastics industrieel composteerbaar zijn, mogen deze in Nederland niet bij het GFT-afval, met uitzondering van gecertificeerde afvalzakken.
Redenen hiervoor:

• De composteringstijd is vaak te lang.
• Ze verlagen de kwaliteit van het eindcompost.
• Ze blijven vaak toch als restafval over.

Misverstand: Bioplastics vergaan niet zomaar in de natuur. Net als regulier plastic kunnen ze jarenlang blijven liggen, vooral in zee.

Wat zijn de voordelen van bioplastics?

• Minder afhankelijkheid van fossiele grondstoffen
• Lager CO₂-uitstoot bij productie (tot 50-100%)
• Gebruik van hernieuwbare biomassa
• Onder bepaalde voorwaarden recyclebaar of composteerbaar

Wat zijn de nadelen van bioplastics?

• Vaak niet compatibel met bestaande recycleprocessen
• Beperkte composteerbaarheid in de praktijk
• Consumentenverwarring over hoe bioplastics te verwerken
• Hogere kosten en beperkte beschikbaarheid

Herkenningssymbolen voor bioplastics

Het Kiemplantlogo en OK Compost logo hebben dezelfde betekenis. Producten met dit logo zijn industrieel composteerbaar. De logo’s staan op zakjes, hoesjes en bakjes van composteerbaar kunststof. Alleen composteerbare zakken (met Kiemplantlogo of OK-compostlogo) om je gft in te verzamelen mogen in de gft-bak. Andere composteerbare verpakkingen en composteerbare producten moeten bij het restafval. Het is namelijk niet duidelijk of de doorlooptijd in de industriële composteerinstallatie lang genoeg is om composteerbare plastics binnen die tijd goed af te breken. De verpakkingen mogen ook niet thuis op de composthoop, daar vergaan dergelijke materialen ook niet goed.

Het OK Home Compost logo garandeert dat het product geschikt is om thuis gecomposteerd te worden.

Het OK biobased logo geeft aan of een product uit hernieuwbare materialen bestaat. Het kent vier niveaus, van verpakkingen die voor minimaal 20 procent (één ster) tot verpakkingen die voor maximaal 80 procent (vier sterren) uit hernieuwbare materialen bestaan. Het logo zegt niks over de composteerbaarheid van de verpakkingen.

Samenvatting: bioplastics in verpakkingen